tekst og lyd

La spiren bli grønn, kort fortelling

La spiren bli grønn!

Jenny er ei jente.

Samir er en gutt.

De er venner.

De har en hage.

En dag kom et romskip.

Det så ut som ei kule av glass.

Katt og Hen kom ut.

De kommer fra en planet

som heter Mo-lo.

De forstår alle språk.

Hen sa: – Vil dere bli med ned i jorda?

– Nei takk, sa Jenny,

jeg må hjem og spise, dessverre!

– Nei takk, sa Samir,

jeg må også hjem og spise, dessverre!

– Men jeg kan gjøre oss veldig små, sa Hen.

Vi kan reise i romskipet.

Jenny og Samir ville prøve.

Katt styrte kula ned i gangen

som en meitemark hadde laget i jorda.

De så tre store, hvite baller.

– Ta på disse brillene, sa Hen.

Da ser du hva tiden viser deg.

Brillene heter Tiden er din venn.

– Det kommer noe ut, ropte Samir.

– En hvit, stor, mark!

– Nei, en slange, sa Jenny.

– Kjør hjem!

– Det er ei rot, sa Hen.

– Rota kommer ut av frøet. Frøet spirer.

Rota skal sette fast babyplanta.

– Baby? Jeg ser ingen baby, sa Samir.

– Inni erta er det en veldig liten erteplante.

Den kalles en spire. Når spiren vokser,

kommer rota ut først.

– Det kommer en til, sa Samir og pekte.

– Den vokser oppover.

– Det er en stengel. Ikke rot.

Og øverst er det blader, sa Hen.

– Når den kommer opp i sola, er planta født.

Da blir den grønn.

Da kan den begynne å skaffe seg mat sjøl.

– Kan mennesker leve på jorda uten frø? spurte Jenny.

– Hva tror du, sa Hen.

Jenny og Samir måtte tenke.

– Det finnes noen som tar vare på frø, sa Hen.

– Det er noe som heter frøbanker.

På Svalbard i Norge er det en sånn.

Mange land sender noen av frøene sine dit.

– Men hva hvis noen ødelegger frøene i et land?

– Da kan de få noen tilbake av frøbanken, sa Hen.

– Da kan det vokse opp nye planter,

og de lager nye frø.

– Jeg har ikke tenkt på at frø er så viktig, sa Jenny.

– Frø er så viktig, sa Hen. – Frø er viktigst.

På vår planet ødelegger vi ikke frø.

Frø er vennene våre. Vi lar dem spire.

Vi lar spiren bli grønn.

Men på jorda er det noen som kan ødelegge frø.

– Hva? Hvorfor? sa Jenny.

– Fordi de selger frø.

De har tenkt at bøndene skal kjøpe

nye frø av dem

– Det er jo veldig stygt, sa Jenny.

Nå var hun sint.

– Folk har protestert, sa Hen.

– De som har funnet på dette

har sagt at de ikke skal selge frøene som dør.

Men de har ikke kasta oppskriften.

Katt snudde romskipet,

og de kjørte sakte mot lyset.

Jenny snudde seg og så på frøet

med den lille rota

og den nye stengelen.

– Ha det, lille babyplante, sa hun inni seg.

– Jeg ser deg igjen over bakken,

du som kan spire!!

دع البذور تكون خضراء!

جيني هي فتاة.

سمير هو فتى.

هما أصدقاء.

عندهما حديقة.

ذات يوم جاءت مركبة فضائية.

إنها تشبه بلورة زجاجية.

خرج منها هين وكات.

جاؤوا من كوكب إسمه موـ لو.

يفهمون جميع اللغات.

قال هين: هل ترغبون في رحلة معنا في داخل الأرض؟

ـ لا شكرا، قالت جيني. للأسف علي الذهاب إلى البيت وتناول الطعام!

ـ لا شكرا، قال سمير. للأسف علي الذهاب كذلك إلى البيت وتناول الطعام!.

ـ لكن يمكنني أن نحول حجمنا ليصبح صغيرا جدا.قال هين.

يمكننا السفر بالمركبة الفضائية.

جيني وسمير يريدان أن يجربا.

قامت كات بتشغيل المركبة الفضائية بإتجاه نفق صنعته الدودة في الأرض .

رأوا ثلاث كرات بيضاء كبيرة.

ـ ضعوا هذه النظارات. قال هين.

- وبمجرد أن تلبس النظارات، سترى ما سيظهره لك الزمن .

لهذا تسمى النظارات الوقت صديقك.

شيء ما يخرج! صاح سمير.

– دودة بيضاء وكبيرة!

- لا، ثعبان! قالت جيني.

– فلنذهب من هنا !

- إنه جدر قال هين

الجدر يخرج الآن من البذرة. إنها بازلاء.

البدرة تتفتح!

الجدر سيثبث براعم النبتة الطرية في الأرض .

- براعم؟ لا أرى أي براعم.قال سمير.

ـ داخل البذرة توجد نواة نباتية جد صغيرة ، تسمى البرعم وعندما ينمو البرعم يخرج الجدر أولا.

ـ جدر آخر يخرج، قال سمير وأشار.

ـ إنه ينمو ويصعد إلى الأعلى.!

ـ إنه ساق وليس جدر.

وفي الأعلى توجد الأوراق، قال هين.

عندما تخرج السيقان وترى الشمس فهذا يدل على أن النبتة قد ولدت ، وعندها ستصبح خضراء.

ويمكنها أخذ الطعام بنفسها.

هل يستطيع الإنسان العيش على الأرض بدون بذور؟ سألت جيني.

ـ ماذا تظنين ؟ سأل هين.

بدأ كل من سمير وجيني يفكران.

يوجد هناك من فكر في تخزين البذور. قال هين. إنه شيئ إسمه بنك البذور؟

يوجد بمنطقة سفالبارد في النرويج يوجد مثل هذا البنك.

دول عديدة ترسل بعض بذورها إليه.

ـ وماذا إذا تم إتلاف البذور في إحدى الدول ؟

عندها ستحصل على البذور من المخزن. هناك يمكنهم زرعها وعندما تنمو البذور تتحول إلى نباتات وتنتج بذورا جديدة.

ـ لم أكن أظن أن البذور مهمة جدا، قالت جيني.

ـ البذور مهمة جدا، قال هين. ـ البذور من أهم الأشياء.

في كوكبنا لانخرب البذور.

بذورنا هي صديقتنا. نتركها تنبت وتنمو.

نترك البراعم تصبح خضراء.

لكن في كوكب الأرض فإن البعض يستعمل وسائل شتى لتدمير البذور.

يمكن لتك البذور إنتاج نبتة واحدة فقط أول مرة ولكن إذا أخذت بذرة من تلك النبة وزرعتها فلن تحصل علئ شيء لأنها بذرة ميتة وليست لها براعم لذلك يتوجب عليك شراء البذور من جديد

ـ ماذا؟ ولماذا؟ قالت جيني.

ـ لأنهم يبيعون البذور.

هم يظنون أن الفلاحين سيشترون منهم بذورا من جديد

ـ شيئ مقرف قالت جيني .

هي الآن غاضبة.

الناس إحتجوا. قال هين.

أولئك الذين قاموا بإنتاج البذور الميتة قالوا بأنهم لن يبيعوا البذور الميتة. لكنهم لم يتخلوا عن طريقة الإنتاج .أحد ما يمكنه فعل ذلك

شغلت كات المركبة وتحركوا ببطئ في إتجاه الضوء.

إلتفتت جيني ونظرت إلى البذرة وجدرها وساقها اليافعين.

ـ وقالت في نفسها مع السلامة أيتها النبة

الصغيرة. ـ سأراك مرة أخرى على سطح الأرض.

إذا إستطعت التفتح والنمو!!

Biqilku cagaar ha noqdo!

Jenny waa gabar

Samir waa wiil.

Waa saaxiibbo.

Beer ayey leeyihiin.

Maalin maalmaha ka mida, ayaa waxa yimid

Qabra sanaaci, waxu u ekaa dhalo wareegsan.

Katt iyo Hen ayaa ka soo degay. Waxa ay ka yimaadeen meere kale oo magaceeda la yidhahdo Mo-lo.

Luqad kasta way fahmaan.

Hen wuxu yiri: Ma ii raacaysaan dhulka hoostiisa?

- Maya waad mahadsantahay ayey tiri Jenny, waa in aan gurigii tago oo aan cunto cuno, waan ka xumahay!

- Maya waad mahadsantahay ayuu yiri Samir anna waa inaan baxo oo cunto soo cuno, waan ka xumahay!

Laakin wax aad u yaryar ayaan inaga dhigi karaa, ayuu yiri Hen.

Qabrasanaaciga ayaan racaynaa.

Jenny iyo way isku dayayeen.

Katt, waxay usoo kaxaysay goobadii xagga hoose, sida dirxidhuleedku kusameeyo ciidda.

Waxa ay arkeen seddex balooni oo waaweyn oo cadcad.

- Xiro okiyaalahaan, ayuu yiri Hen. Markaa waxad arkaysaa waxa wakhtigu ku tuso.

Okiyaalaha waxa la yiraa Wakhtigu waa saaxiibkaa.

Wax ayaa banaanka u soo baxay, ayuu ku qayliyey Samir.

- Dirxi dhuleed weyn oo cad!

- Maya, waa mas ayey tiri Jenny.

- Gurigii nagee!

- Waa xidid ayuu ku yiri Hen.

Xididku waxa u uka soo baxaa iniinyaha.

Waa farac.

Iniinyuhu way biqlaan.

Xididku waxa uu dhulka ku adkaynayaa geedka yar ee baybiga ah.

Baybi? Anigu wax baybi ah ma arko, ayuu samiir yiri.

- gudaha faraca waxa ku jira faracgeed yar. Waxa loogu yeeraa biqil. Marka biqilku koro, ayuu xididkuna soo baxaa..

- Midkale ayaa soosocda, ayuu yiri samiir isaga oo farta ku taagaya. Kor ayey u baxayaan.

Waa laan. Xidid ma ahan.

Xagga ugu saraysa waxa ku yaal caleemo, ayuu yiri Hen.

Marka ay kor dhulka caceeda uga soo baxaan markaa geed ayaa dhashay.

Markaasuu noqonayaa cagaar. Markaa ayuu cu

ntada isagu kaligiis samaysanayaa.

- Dadku iniinyo la,aan maku noolaan karaan aduunka? Ayay Jenny weydiisay.

- Maxaad u malaynaysaa, ayuu yiri Hen.

Jenny iyo Samir wey fikireen.

- Waxa jira cid ilaalisa midhaha, ayuu yiri Hen.

- Magacoodu waa baanka iniinyaha,

- Magaalada Svalbard ee ku taala Noorway waxa ku yaala baanka iniinyaha. Dalal badan ayaa iniinyahooda u soo dira halkan.

- Laakiin maxaa dhacaya haddii iniinyaha wadan ay ka xumaadaan?

Marka waxay midho ka helayaan baanka iniinyaha, ayuu yiri Hen.

- Markaa ayaa waxa baxaya geedo cusub, oo abuuraya iniinyo cusub.

- Kama fikirin in iniinyuhu ay sidaa muhiim u yihiin, ayuu yiri Jenny.

- Iniinyuhu aad ayey muhiim u yihiin, ayuu yiri Hen.

- Iniinyaha ayaa ugu muhiimsan.

- Meerahan aan ku noolahay ma khasaarinno miraha.

Iniinyuhu waa saaxiibadeen..

Iniinyaha waxan u ogolaanaa inay biqlaan.

Biqilkuna cagaar ayuu noqdaa.

Laakiin dhulka waxa jira waxyaalo dhaawici kara iniinyaha, si aanay u biqlin, oo dila.

Ininyahu markeliya ayay sameeyaan karan geed.

Laakiin hadaad geedka ka qurtid ininyo, ma soconayso markale.

Ininyaha way dhinteen.

Ma biqlayan.

Wa inaad qaar cusub so ibsataan.

- Waa maxay?waayo? ayey tiri Jenny.

- Waayo waxay ibiyaan iniinyaha.

Waxa ay ka fikireen in beeralaydu iyaga ka ibsadaan iniinyaha cusub.

- Waa wax aad u xun, ayey tiri Jenny.

Aad ayey u xanaaqday.

- Dadku way ka mudaharaadeen, ayuu yiri Hen.

- Kuwii ogaaday arinkan , waxay yiraahdeen ma gadayno iniinyaha dhintay.

Laakiin may tuurin habka loo sameeyo.

Dad ba jira samayn kara.

Katt waxa uu dib u weecisey qabarasanaacigii,

waxana ay si tartiiba ugu wadeen xagga iftiinka.

Jenney way soo jeedsatay oo fiirisay iniinyaha xididka yar iyo laanta cusub yeeshay.

- Nabadgelyo, geedkii baybiga ahaayoow, ayey tiri, iyada oo hoos iskula hadlaysa.

- Waxa inoo balana banaanka ayey tiri. Markaad soo biqisho!!

እቲ ጠጥዒ ቀጠልያ ይኹን

የኒ ሓንቲ ጓል እያ።

ሰሚር ሓደ ወዲ እዩ።

መሓዙት እዮም።

ሓደ ጀርዲን ኣለዎም።

ሓደ መዓልቲ ሓደ መንኮርኩር ጠፈር ናብኣቶም መጺኡ።

ብጥርሙዝ ዝተሰርሐ ኩዕሶ እዮ ዝመስል ኔሩ።

ድሙን ሄንን ናብ ደገ ወጺኦም።

ካብ ሓደ ፕላኔት እዮም መጺኦም ሙ-ሎ ካብ ዝብሃል ፕላኔት።

ኩሉ ዓይነት ቋንቋ ይርድኡ ኔሮም።

ሄን- ናብ ውሽጢ መሬት ምሳና ክትኣትዉ ትደልዩ ዶ? ኢሉ ሓቲቱ

-ኖ ኖ ነመስግነካ ኢላ የኒ

ናብ ገዛ ከይደ ክበልዕ ኣሎኒ

-ኖ ኖ ኢሉ ሰሚር

ኣነውን ኣብ ገዛ ከይደ ክበልዕ ኣለኒ

-ተኾነ ግን ንኣሽቱ ከምንኸውን ክገብር እኽእል እየ ኢሉ ሄን

በቲ መንኮርኩር ጠፈር ጌርና ክንገይሽ ንኽእል ኢና።

የኒን ሰሚርን ክፍትኑ ደልዮም።

ድሙ ነቲ ከቢብ ዝመስል ነገር ናብቲ ሓሰኻ መሬት ዘዳለዎ መተሓላለፊ መሪሑዎ።

ሰለስተ ዓበይቲ፣ ጸዓዱ ኩዕሶታት ክርእዩ ጀሚሮም።

-ነዚ መነጽር እሞ ግበሩዎ ኢሉ ሄን

ሕጂ ጊዜ እንታይ ከምዘርእየኩም ተዓዘቡ።

እቲ መነጽር ጊዜ ዓርክኻ እዩ ሽሙ።

-ገለ ይወጽእ ኣሎ ሰሚር ጨዲሩ።

-ሓደ ጻዕዳ ዓቢ ሓሰኻ

-ኣይኮነን ሓደ ተመን እዩ ኢላ የኒ

-ናብ ገዛ ገጽካ ዘውር

ሓደ ሱር እዩ ኢሉ ሄን

-እቲ ሱር ካብቲ ዘርኢ እዩ ወጺኡ። ዓይኒ ዓተር እዩ።

እቲ ዘርኢ ይጥጥዕ ኣሎ።

እቲ ሱር ነቲ ሓድሽ ውላድ ተኽሊ ኣደልዲሉ ይሕዞ።

-ውላድ? ዝኾነ ውላድ ይርኢ የለኹን ኢሉ ሰሚር

ኣብ ውሽጢ እቲ ዓይኒ ዓተር ሓደ ብጣዕሚ ንእሽተይ ዝኾነ ተኽሊ ዓይኒ ዓተር ኣሎ። ጠጥዒ ድማ ይብሃል። እቲ ጠጥዒ ምስ ዝዓቢ እቲ ሱር መጀመርያ ይወጽእ

-ሓደ ካልእ ይወጽእ ኣሎ ኢሉ ሰሚር እናመልከተ።

-ናብ ላዕሊ ይቦቁል ኣሎ።

-እዚ ሓደ ጉንዲ እዩ። ሱር ኣይኮነን። ብላዕሊ ድማ ቆጽሊ ኣሎ ኢሉ ሄን።

-ጸሓይ ምስ ዝረክብ፣ እቲ ተኽሊ ይውለድ። ሽዑ ቀጠልያ ይኸውን።

ሽዑ ባዕሉ መግቡ ክደሊ ይጅምር።

-ደቅ ሰባት ብዘይ ዘርኢ ኣብ ምድሪ ክነብሩ ዶ ይኽእሉ? ኢላ የኒ ሓቲታ።

-እንታይ ይመስለኪ ኢሉ ሄን

የኒን ሰሚርን ክሓስቡ ጀሚሮም።

-ንዘርኢ ዝካናኸን ገለ ትካል ኣሎ ኢሉ ሄን።

-እቲ ትካል ናይ ዘርኢ ባንክ ይብሃል። ኣብ ኖርወይ ኣብ ስቫልባርድ ዝብሃል ቦታ ሓደ ከምዚ ዝኣመሰለ ትካል ኣሎ። ብዙሓት ሃገራት ካብቲ ዘለዎም ዘርኢ ገለ ናብዚ ትካል እዚ ይሰዱ እዮም።

ክወስዱ ይኽእሉ ኢሉ ሄን

-ሽዑ ሓደሽቲ ኣትኽልቲ ይቦቅሉ እሞ ሓድሽ ዘርኢ ድማ የዳልዉ።

-ዘርኢ ኣዝዩ ኣገዳሲ ከምዝኾነ ሓሲበ ኣይፈልጥን ኢላ የኒ።

-ዘርኢ ኣገዳሲ እዩ ኢሉ ሄን። -ዘርኢ እቲ ኣገዳሲ ዝኾነ ነገር እዩ።

ኣብቲ ናትና ፕላኔት ዘርኢ ኣይነበላሹን ኢና።

ዘራእቲ የዕሩኽትና እዮም። ከምዝጥጥዑ ኢና ንገብሮም።

እቲ ጠጥዒ ድማ ቀጠልያ ከምዝኸውን ንገብሮ።

ኣብ መሬት ግን ዘርኢ ዘበላሽዉ ኣለዉ።

እቲ ዘርኢ ሓደ እዋን ጥራይ እዩ ተኽሊ ከዳሉ ዝኽእል

ካብቲ ሓድሽ ተኽሊ ዝወጽእ ሓዲሽ ዘርኢ ተዘሪእካዮ ግን ኣይቦቁልን። እቲ ሓድሽ ዘርኢ ህይወት ዘይብሉ እዩ። ኣይቦቁልን። ሽዑ ሓዲሽ ክገዝኡ ኣለዎም።

እንታይ ስለምንታይ የኒ ሓቲታ

ዘርኢ ስለዝሸጡ እዩ።

ሓረስቶት ኩሉ ዓመት ሓዲሽ ዘርኢ መታን ክገዙኡዎም ኢሎም እዮም ከምኡ ዝገብሩ።

ብጣዕሚ እኩይ ግብሪ እዩ ኢላ የኒ። ሕጂ ተባሳጭያ ኔራ።

-ሰባት ተቃውሞ ኣስሚዖም እዮም ኢሉ ሄን።

-እቶም ከምዚ ዝገብሩ ነቲ ዝሞተ ዘርኢ ከምዘይሸጡ ቃል ኣትዮም ኔሮም።

ተኾነ ግን ነቲ ቅዋመ ኣይደርበዩዎን።

ከምብሓድሽ ዝሞተ ዘርኢ ክሰርሑ ይኽእሉ እዮም።

ድሙ ነቲ መንኮርኩር ጠፈር ጠዊዮዎ። ሽዑ ድማ ናብቲ ብርሃን ዝመጸሉ ከባቢ ቀስ እናበሉ ዘዊሮም።

የኒ ተጠውያ ነቶ ንእሽተይ ሱርን ሓዲሽ ጨንፈርን ኣውጺኡ ዘሎ ዘርኢ ጠሚታቶ።

-ቻው ንእሽተይ ውላድ ተኽሊ ብውሽጣ ተዛሪባ።

-ኣታ ትጥጥዕ ዘለኻ ኣብ ላዕሊ ምስ ወጻእና ከምብሓድሽ ክንራኽብ ኢና።

tekst